Didactiek

Didactiek

Er zijn verschillende onderwijsvormen die leren makkelijker en leuker kunnen maken. Hieronder staan een aantal ideeën die je kunt toepassen in je eigen les, waarvan de positieve effecten wetenschappelijk zijn aangetoond. Probeer ze uit en ervaar zelf wat goed bij jou en je studenten past.  

Activerende werkvormen uitklapper, klik om te openen

Activerende werkvormen kunnen studenten helpen om de leerstof op een actieve manier te verwerken, vergeleken met het passievere lezen van zelfstudiestof of luisteren in een hoorcollege. Activerende werkvormen die regelmatig worden gebruikt in het (medisch) onderwijs zijn team-based learning, problem-based learning en flipping-the-classroom. Daarnaast bestaan nog veel meer mogelijkheden die je zowel in een enkele bijeenkomst als verspreid over een heel blok of curriculum kunt toepassen. 

Ter inspiratie kun je in deze documenten kijken met ideeën voor activerende werkvormen, samengesteld door teams van verschillende universiteiten.

Blended learning uitklapper, klik om te openen

Blended learning omvat elke onderwijsvorm waarbij online en fysiek onderwijs wordt gecombineerd. Deze combinatie biedt de kans om het beste van beide werelden in te zetten. Het traditionele face-to-face onderwijs kan worden aangevuld met de grote hoeveelheid beschikbare online materialen, zoals kennisclips, e-modules, en animaties. Daarnaast kan een deel van de traditionele uitleg worden verplaatst naar een online setting, bijvoorbeeld door hoorcolleges als video’s aan te bieden, zodat de beschikbare tijd voor fysiek onderwijs kan worden benut voor activerende lesactiviteiten waar anders geen tijd voor zou zijn (zie ook activerende werkvormen en flipping-the-classroom).  

In het SURF kennisdossier over blended learning kun je meer lezen over de mogelijkheden en toepassingen.  

Flipping-the-classroom uitklapper, klik om te openen

Traditioneel krijgen studenten tijdens bijeenkomsten uitleg over de lesstof, zoals in een hoorcollege, en gaan ze hier na de bijeenkomst mee oefenen door opdrachten te maken, individueel of in een groepje. In een flipped classroom bestuderen studenten de lesstof zelf van tevoren, bijvoorbeeld door hoofdstukken te lezen en video’s te kijken. Tijdens de bijeenkomst gaan ze deze stof toepassen onder begeleiding van hun docent. De activiteiten die traditioneel voor, na en tijdens de onderwijsbijeenkomsten plaatsvinden worden dus met elkaar verwisseld (flipped). Flipping-the-classroom wordt vaak in combinatie met blended learning toegepast. Het voordeel van deze methode is dat studenten het meest actieve deel van het leerproces, onder begeleiding van hun docent, en in nabijheid van elkaar, kunnen uitvoeren.  

Formatief toetsen uitklapper, klik om te openen

Formatieve toetsen zijn toetsen waaraan geen cijfer of beoordeling is verbonden. Ter vergelijking: summatieve toetsen zijn toetsen waar studenten wel een cijfer of beoordeling voor krijgen. Deze formatieve toetsen bevorderen het leerproces, omdat ze aangeven hoe goed studenten de stof beheersen in relatie tot de leerdoelen. Zowel jij als docent, en de studenten zelf, kunnen dit inzicht gebruiken om te bepalen waar de studenten nog aan moeten werken om het leerdoel te bereiken.  

Je kunt bijvoorbeeld een bijeenkomst beginnen met een aantal formatieve toetsvragen om na te gaan hoe goed iedereen is voorbereid op de bijeenkomst. Ook kun je tijdens of na een bijeenkomst formatieve vragen stellen  over de inhoud van de bijeenkomst, zodat de studenten en jij kunnen nagaan hoeveel zij hebben opgestoken van de bijeenkomst.

Vragen over formatieve toetsing kun je ook stellen aan Anneke Schulenberg, opleider/adviseur toetsing via A.Schulenberg@umcutrecht.nl.

Motivatie uitklapper, klik om te openen

Docenten worstelen regelmatig met de (intrinsieke) motivatie van hun studenten. Hoe zorg je ervoor dat studenten de zelfstudies maken en goed meedoen tijdens je college of werkgroep? Gelukkig is er heel veel onderzoek gedaan naar deze vraag. In deze blog van de TAUU-community kun je meer lezen over (de geschiedenis van) verschillende theorieën over motivatie. Tegenwoordig gaat veel aandacht naar de zelfdeterminatietheorie van Edward Deci en Richard Ryan. Volgens deze theorie hangt motivatie af van de vervulling van drie basisbehoeftes: 

• autonomie, de vrijheid tot eigen keuzes en handelingen
• competentie, gevoelens van bekwaamheid
• sociale verbondenheid, in contact zijn met anderen

Voor intrinsieke motivatie is het belangrijk dat deze behoeftes in balans zijn. Wil je de intrinsieke motivatie van je studenten verhogen? Probeer dan voor alle drie deze behoeftes te zoeken naar vormen waarin ze studenten meer voldoening kunnen geven. Bijvoorbeeld:

Autonomie

Laat binnen de kaders en regels die je stelt aan opdrachten ook ruimte voor eigen keuzes en inbreng. Laat studenten bijvoorbeeld zelf een onderwerp kiezen voor een verslag, eventueel uit een vooraf bepaalde lijst met onderwerpen of een eigen subonderwerp uit een overkoepelend thema, zelf kiezen in welke vorm ze een opdracht uitwerken. Dit kan een verslag, presentatie, video of iets anders zijn. Laat ze zelf bepalen in welke volgorde ze opdrachten uitvoeren.  

Competentie

Het niveau van de aangeboden lesstof moet passen bij het persoonlijke niveau van de studenten. Een opdracht moet dus niet te moeilijk zijn, maar ook niet te makkelijk. Probeer dit van tevoren goed in te schatten. Houd tijdens de les in de gaten hoe studenten met de stof omgaan. Bied extra uitleg wanneer de les te moeilijk blijkt, en extra verdieping wanneer de les erg makkelijk blijkt te zijn.   

Sociale verbondenheid

Creëer waar mogelijk interactie tussen je studenten. Laat ze bijvoorbeeld in duo’s discussiëren tijdens de les, of in groepjes aan een opdracht werken. Daarnaast helpt het studenten om zich verbonden te voelen met hun docent. Een afstandelijke, slecht bereikbare docent zal minder resultaat behalen dan benaderbare docenten die goed bereikbaar zijn via e-mail, Blackboard of tijdens afgesproken contacturen.  

Ondersteuning uitklapper, klik om te openen

Algemeen

Wil je aan de slag met een van deze vormen, maar lukt het niet of heb je vragen? Neem contact op met Michelle Nugteren, onderwijsontwikkelaar/-innovator via M.L.Nugteren-3@umcutrecht.nl voor advies op maat. Zij helpt je graag verder.  

Formatieve toetsing

Vragen over formatieve toetsing kun je stellen aan Anneke Schulenberg, opleider/adviseur toetsing via A.Schulenberg@umcutrecht.nl.